روستای وسفونجرد قم (بسنگرد)| یادگاری از دل تاریخ

وسفونجرد یه روستای کوچیک و تاریخی توی دهستان قاهان از توابع جعفرآباد قمه که مردم اصیل و مهمون‌نوازی داره. شاید خیلی‌ها هنوز ندونن که توی این روستای کهن و زیبا، آثار تاریخی زیادی وجود داره که ارزش فرهنگی و تاریخی بالایی هم دارن. پس تا آخر این مقاله همراه ما باشین تا شما رو با تاریخچه، فرهنگ و جاذبه‌های وسفونجرد بیشتر آشنا کنیم.

تاریخچه و جغرافیای روستای وسفونجرد قم

روستای وسفونجرد قم یا بسنگرد در ۷۵ کیلومتری غرب قم و ۲۱۰ کیلومتری تهران قرار گرفته که قبلا یکی از روستاهای تفرش بود؛ ولی در حال حاضر از توابع بخش قاهان استان قمه. مردم این روستا به زبان فارسی صحبت می‌کنن و گویش خاص خودشون رو دارن. تاریخچه این روستا به حدود ۳۰۰۰ سال قبل می‌رسه. وسفونجرد یه روستای ییلاقی پلکانی توی دامنه رشته کوه‌های مرکزیه که آب و هواش توی زمستون سرد و خشک و توی تابستون معتدله.
قدیما خونه‌های این روستا از خشت و گل ساخته می‌شدن و یه ایوون رو به دشت داشتن. ولی الان بیشتر خونه‌ها آجری شدن و یه سقف شیروونی یا مسطح آهنی دارن. بافت قدیمی روستای وسفنجرد قم شامل محله بالا و محله پایین می‌شه؛ ولی الان محله‌های جدیدی مثل شَلبِبا، بونَبا، درآسیاب و الله محمدعلی ایجاد شدن. وسفونجرد دو تا دشت به اسم‌های باغ بالا و باغ پایین داره؛ مادونان، باگزنه، احمدآباد، بادشته، قزل چشمه و بستان از مهم‌ترین مزرعه‌های اطراف روستا هستن. آب کشاورزی روستا از طریق قنات اصلی اون که در مزرعه باغ بالا قرار داره تامین می‌شه. ولی توی این روستا چشمه و قنات‌های دیگه‌ای هم وجود داره مثل قنات دیلیون و چشمه محله بالا که توی آبیاری زمین‌های روستا نقش دارن. نون محلی روستای وسفونجرد قم معروفه و هر سال گردشگرایی که به این روستای زیبا می‌یان می‌تونن از نون‌های محلی این منطقه استفاده کنن.

علت نامگذاری وسفونجرد
لغت وسفونجرد معرب کلمه بسنگرده. پسوند گرد به معنای «ساخته توسطِ …» هست و تو دوره ساسانیان از این پسوند خیلی استفاده می‌شده؛ مثلا دارابگرد یا خسروگرد. در واقع پسوند گرد به معنی شهر يا یه مکان بزرگ و مهم بوده. بعد از اومدن اعراب به ايران، حرف گاف که توی زبان عربی وجود نداشت؛ به جيم تبدیل شد و با گذشت زمان، بسنگرد به وسفونجرد تغییر کرد. البته الان این روستا رو با هر دو اسمش می‌شناسن.

تپه تاریخی و آثار باستانی وسفونجرد

قدیمی‌ترین اثر کشف شده توی وسفونجرد کاسه و قوری سفالیه که به عصر آهن مربوط می‌شه. توی پاييز ۱۳۸۵ در عمليات مسطح‌سازي یه تپه مشرف به باغ حاج عبداله توی دشت بونبا، گوري پيدا شد كه توی اون سه تا ظرف سفالي بود. اين ظرف‌ها شامل یه قوري به رنگ كرم، یه كاسه آجری رنگ با كف مقعر و یه سرمه‌دان خاكستري رنگ بودن كه با جسد داخل گور قرار داده شده بودن. مردم عصر آهن (۵۵۰-۱۴۰۰ قبل از ميلاد) معمولا اجسادشون رو داخل گورهايي توی دامنه كوه‌ها و يا بالای تپه‌ها، دفن مي‌كردن و كنار اون‌ها ظروفي قرار مي‌دادن كه پر از نوشيدني و غذا بود؛ چون اعتقاد به زندگي بعد از مرگ داشتن. همچنین توی این روستا چند تا سنگ آسیاب آبی وجود داره که مربوط به دوره ساسانیانه و این نشون می‌ده وسفونجرد توی دوره ساسانی رونق زیادی داشته. از دوره صفویان هم آثار زیادی مثل حمام خزینه و سنگ قبرهای بالای استخر مادِوِنان باقی مونده که وجود اون‌ها اهميت این روستا رو توی دوره بعد از اسلام نشون مي‌ده.

حمام تاریخی وسفونجرد

حمام روستای وسفونجرد یکی از آثار تاریخی استان قمه که قدمتش به دوران صفویه می‌رسه و در تاریخ ۱۳۸۳ در مجموعه آثار تاریخی ایران ثبت شده. برای دیدن این اثر ملی باید به انتهای جنوبی این روستا سفر کنین.

سنگ قبرهای صفویه در محله بالا

دو تا سنگ قبر قدیمی جلوی مسجد محله بالا وجود داره که در حال حاضر به‌عنوان پل، برای رفتن به مسجد از اون‌ها استفاده می‌شه. این سنگ قبرها که از جنس سنگ‌های‌ کوه‌های اطراف روستا هستن؛ متعلق به یه آقا و خانم به اسم‌های چراغعلی بیگ و خدیجه بیگم هستن. این دو نفر حدود سال ۱۰۱۰ هجری قمری فوت کردن و توی گورستان بالای استخر مادونان به خاک سپرده شدن. به گفته قدیمی‌های روستا تعداد دیگه‌ای از این سنگ قبرها هم توسط نمک فروش‌های عبوری و به‌وسیله شتر به جاهای دیگه برده شده و چند تا هم توی چاه‌های قنات مادونان دیده شدن. ولی این سنگ قبرها مربوط به دوره صفویان و دقیقا زمان پادشاهی شاه عباس اول (۱۰۳۸-۹۹۶ هجری قمری) هستن.

سنت‌های کهن روستای وسفونجرد در ایام محرم

مراسم ماه محرم توی این روستا قبل از شروع این ماه آغاز می‌شه. مردم توی حسینیه روستا جمع می‌شن؛ به تمیز کردن حسینیه مشغول می‌شن و عَلَم‌های عزا رو برپا می‌کنن. زن‌های روستا هم مقدمات پذیرایی از مهمون‌ها رو با پاک کردن حبوبات، سبزی و برنج فراهم می‌کنن. توی این روستا هر سال تو ایام محرم غذاهای سنتی پخته می‌شه. قصه پخت این غذاها توی وسفونجرد هم از اونجایی شروع شده که در گذشته توی یکی از روزهای ماه محرم، یه طایفه وارد روستا می‌شن و چون نزدیک ظهر بوده و توی روستا هم امکانات پذیرایی وجود نداشته؛ مردم با همکاری هم از مهمون‌های امام حسین(ع) پذیرایی می‌کنن. زن‌های روستا شیرهای اون روز رو جمع و باهاش شیربرنج درست می‌کنن. یه حلوای سنتی به ‌اسم تر حلوا و آش جو آماده می‌کنن. با گوشت گوسفندهاشون، آبگوشت می‌پزن و با ماست، نون محلی و سبزی، بسیار آبرومندانه از مهمون‌ها پذیرایی می‌کنن.

این سنت نیکو تا به امروز ادامه پیدا کرده و الان هم به‌طور روزانه خانواده‌های روستا با پخت غذاهای بومی از مهمون‌های محرم پذیرایی می‌کنن. یکی دیگه از سنت‌ها و آیین کهن مردم روستا توی ماه محرم، مراسم تعزیه یا شبیه‌خوانیه. به این شکل که هر روز بعد از صرف ناهار، مردم روستا ساعاتی در حسینیه جمع می‌شن و یه مجلس از شهادت شهدای کربلا و یارای امام حسین(ع) شبیه‌خوانی می‌شه. این مراسم تا روز 23 ماه محرم ادامه داره.

توجه: اطلاعات این مقاله از منابع اینترنتی گردآوری شده است. در صورت مشاهده هر گونه مغایرت با اطلاعات واقعی می‌تونین برای ما کامنت بذارین و به ما در بهبود اطلاعات کمک کنین. اگر اطلاعاتی در خصوص هر کدوم از روستاهای این مقاله دارید، اطلاعات تماستون رو برای ما کامنت کنین تا باهاتون تماس بگیریم و این مقاله رو بهبود بدیم.

ضمن آنکه میتوانید با روستاهای بخش مرکزی قم و همینطور روستاهای بخش سلفچگان قم  و روستاهای بخش خلجستان قم هم آشنا شوید.